Bestaanszekerheid is hét preventiemiddel

Auteur: Aard Verdaasdonk

Terwijl velen van ons van de zomervakantie genoten, maakten de politieke partijen zich op voor de verkiezingen in november. Wat zou hét thema worden van de verkiezingscampagnes? Welk onderwerp voert de boventoon tijdens de debatten? Wat mij betreft zou het over bestaanszekerheid moeten gaan.

Voor ons in de huisartsenzorg is dat bepaald geen nieuw vraagstuk. We hebben het hier al jaren over. De bestaanszekerheid van mensen vergroten, dát is waar de echte preventie zit. Armoedebestrijding, onderwijs, gezonde voeding en veilig werken en wonen; daar zijn de grote stappen te maken om de gezondheid van mensen te verbeteren. 

Je denkt misschien: wat moet of kan ik daar als dokter mee? Maar of je nu huisarts bent of een ander specialisme hebt, je hebt hier – bewust of onbewust – regelmatig mee te maken. In onze spreekkamers zien we de problemen die voortkomen uit bestaansonzekerheid. Denk aan stress door geldzorgen, woonzorgen of baanonzekerheid. Of de gevolgen van ongezond of te weinig eten. De impact daarvan op kinderen. Die problemen hebben fysieke en mentale gevolgen die we bij onze patiënten terugzien.

Dan heb je als dokter de keus: focus je alleen op het medische probleem waarmee iemand zich presenteert, of kijk je ook naar wat daar achter schuil gaat? Met doorvragen kun je een beter beeld krijgen van die achterliggende factoren. Niet dat jij die dan als arts zelf kunt oplossen, maar je kunt wel een gids zijn en verwijzen naar hulpverleners die dat wel kunnen. We hebben natuurlijk wel voldoende tijd nodig voor dit soort gesprekken met patiënten, dat blijft een uitdaging.

En ook hier geldt: voorkomen van dit soort problemen is beter dan genezen. Daarvoor zijn de regering, de Tweede Kamer en wij als maatschappij aan zet. Ik hoop dat een nieuwe regering het grote maatschappelijke belang van het vergroten van de bestaanszekerheid voorop zet en minder naar het individuele gewin kijkt. Dat ze zich niet laten leiden door wat een hot topic is aan de talkshowtafels, door incidenten en uitzonderingen, maar door wat het hardst nodig is en het grotere plaatje.

De houding van de overheid hierin is cruciaal. Ben je gedreven door controledwang of ben je gericht op het helpen van de meest kwetsbaren in de samenleving? Komen bijvoorbeeld de zorgtoeslagen wel bij deze groep terecht, in een complex systeem van aanvragen en verantwoorden? Dat systeem is het gevolg van jarenlang beleid, door de mensen die door ons zijn gekozen.

Begrijp me goed: dit is geen oproep voor een specifieke politieke partij. Ik vind juist dat het vergroten van de bestaanszekerheid door alle partijen omarmd zou moeten worden. Ik hoop dat we dat in de campagnetijd gaan terugzien en dat de nieuwe Tweede Kamer en de volgende regering hier serieus mee aan de slag gaan.

Aard Verdaasdonk
Voorzitter a.i. Landelijke Huisartsen Vereniging

Deze column is ook verschenen in Medisch Contact | 7-9-2023