Steun de lokale initiatieven voor zorgvernieuwing

Auteur: Aard Verdaasdonk

Er wordt veel gezegd en geschreven over de grote uitdagingen voor de zorg. Groeiende zorgvraag, krapte aan zorgverleners, oplopende kosten, noem maar op. Het Integraal Zorgakkoord staat er bol van. Ook in veel verkiezingsprogramma’s beschrijven politieke partijen de maatschappelijke opgaven en dat het anders moet in de zorg.

Je zou er bijna moedeloos van worden. Hoe krijgen we die logge olietanker die de zorgsector kan zijn, gekeerd? Hoe krijgen we de vernieuwingen die zo broodnodig zijn voor elkaar? Hoe je het in ieder geval niet moet doen, is door enkel van bovenaf te redeneren. Bijvoorbeeld door als overheid wettelijke plichten en geboden te bedenken, die voorbij gaan aan de eigen motivatie van zorgverleners om positieve ontwikkelingen in gang te zetten. Of door een uniforme, landelijke aanpak over alle zorgverleners uit te storten, die geen aandacht heeft voor de verschillen tussen de werkwijzen van zorgverleners en die daardoor bij niemand goed past.

Wat werkt er wel? In de huisartsenzorg zie ik de kracht van de lokale, kleinschalige aanpak vanuit het werkveld. Veel goede initiatieven starten met een enkele huisarts of praktijk, die een probleem signaleert, zelf een oplossing bedenkt en die in gang zet. Eerst op praktijkniveau, om te kijken of het werkt, en dan breder in de wijk en regio de samenwerking zoeken met andere praktijken, zorg- en hulpverleners.

Denk aan lokale samenwerking tussen huisartsenzorg en sociaal werk, zoals bij ‘Welzijn op recept’. Denk aan huisartsen die samen met informele zorgvrijwilligers gezondheidsproblemen aanpakken, zoals wandelen met patiënten om mensen aan het bewegen te krijgen. En zo zijn er nog tal van voorbeelden te noemen die huisartsen uit eigen motivatie en maatschappelijke betrokkenheid zijn gestart en die hun praktische meerwaarde tonen.  

Hier zie je ook een van de mooie kanten van het huisartsenvak: de kleinschaligheid van de praktijk maakt het gemakkelijk om dingen te signaleren, op te zetten en uit te proberen. Als individuele dokter gaat dat overigens in de huisartsenzorg een stuk gemakkelijker dan binnen de muren van een ziekenhuis. Ben je praktijkhouder, dan sta je ook nog eens zelf aan het roer, dus je kunt zelf vernieuwing in je praktijk in gang zetten. Aan alle zoekende basisartsen: nog een reden om voor de huisartsenzorg te kiezen dus!

Dit soort initiatieven verdienen meer aandacht en steun. Veel huisartsen met zo’n project willen op een gegeven moment de stap maken van vrijwillige inzet naar een structurelere aanpak of opschalen naar meer praktijken en plaatsen. Zij lopen dan regelmatig tegen muren aan. Er worden eisen gesteld (bepaalde omvang van de patiëntenpopulatie, een business plan te maken), de aanpak blijkt niet te passen in de standaard bekostigingssystematiek, dat soort zaken. Het is zonde dat sommige vernieuwingen hierdoor altijd kleinschalig blijven of zelfs helemaal stranden.

Dus voor alle beleidsmakers en -bepalers: stap af van het idee van de maakbaarheid van ‘bovenaf’ en stimuleer en steun die goede lokale en regionale initiatieven die vanuit het werkveld komen en hun kracht hebben bewezen. En help zo die olietanker in de juiste richting te krijgen.

Aard Verdaasdonk
Voorzitter a.i. Landelijke Huisartsen Vereniging

Deze column is ook verschenen in Medisch Contact – 9-11-2023