Veilig afleveren van orale oncolytica
Omdat er steeds meer orale oncolytica op de markt komen, is het van belang dat de apotheekhoudende huisartsenpraktijk veilig omgaat met deze risicovolle geneesmiddelen. De complexe doseerschema’s van deze geneesmiddelen kunnen problemen opleveren bij de receptverwerking, medicatiebewaking en medicatieoverdracht, maar ook bij gebruik door de patiënt.
Apotheekhoudende praktijken leveren regelmatig orale oncolytica zoals methotrexaat af. De complexe doseerschema’s en toepassing op verschillende gebieden veroorzaken problemen met receptverwerking, medicatiebewaking en medicatieoverdracht. Oncolytica zijn sterkwerkend en geven veel bijwerkingen waardoor een fout snel ernstige gevolgen kan hebben. De documenten ‘aanbevelingen rondom de verstrekking van oncolytica’ en ‘registratieformulier voor dosiscontrole oncolytica’ bevatten beheersmaatregelen waarmee oncolytica veilig door apotheekhoudende praktijken kunnen worden afgeleverd.
Neem extra maatregelen bij ter hand stellen methotrexaat
Ondanks genomen maatregelen om deze fouten te voorkomen, worden er nog steeds ernstige, soms fatale gevallen gemeld, waarbij patiënten die behandeld worden voor ontstekingsziekten dagelijks methotrexaat hebben gebruikt in plaats van één keer per week.
Doseerschema’s verschillend per indicatie
Methotrexaat wordt gebruikt voor de behandeling van bepaalde soorten kanker en ook bij ontstekingsziekten, zoals reumatoïde artritis, de huidziekte psoriasis en de ziekte van Crohn. Voor ontstekingsziekten gebruiken patiënten het medicijn één keer per week, terwijl patiënten met kanker dezelfde hoeveelheid soms dagelijks krijgen. Bij het uitvoeren van medicatiebewaking betrekt het HIS/AIS niet de indicatie waarvoor een geneesmiddel wordt toegepast. Hierdoor is het mogelijk dat een weekdosis dagelijks wordt voorgeschreven en het HIS/AIS geen signaal voor overdosering geeft.
Aanvullende maatregelen
De problemen met doseerfouten bij methotrexaat bestaan al langere tijd, maar ondanks maatregelen en waarschuwingen die het HIS/AIS geeft bij aanschrijven van methotrexaat komen er nog steeds fouten voor. Medicijnautoriteit CBG heeft in overleg met IGJ (Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd) daarom in december 2019 extra maatregelen voor een juist gebruik van de hoeveelheden aangekondigd. Deze zijn o.a. onder apotheekhoudende huisartsen verspreid door middel van een DHPC (Direct Healthcare Professional Communication), dit is een witte handbrief waarmee belangrijke, niet-commerciële risico-informatie over een farmaceutisch product wordt verspreid onder zorgprofessionals.
De producenten zullen op de buiten- en binnenverpakking van methotrexaat duidelijke waarschuwingen zetten, de samenvatting van de productkenmerken (SmPC) en de bijsluiter aanpassen, en patiëntenkaarten met extra informatie voor de gebruikers beschikbaar stellen. Voor zorgverleners is in de DHPC een aantal maatregelen op een rij gezet.
Advies en tools voor apotheekhoudende huisartsen
Voor apotheekhoudende huisartsen heeft de Apotheekhoudende Afdeling LHV een vertaling gemaakt van de DHPC naar de bestaande producten ‘Aanbevelingen rondom afleveren van oncolytica (methotrexaat)’ en een ‘Registratieformulier voor dosiscontrole oncolytica (methotrexaat’). Deze producten zijn geüpdatet. De kans op verkeerd gebruik van methotrexaat neemt aanzienlijk af wanneer er een vaste werkwijze is en de dosis consequent wordt nagelopen door middel van dit formulier.
We adviseren je de patiënt een duidelijke instructie te geven over de wekelijkse dosering en vast te leggen op welke dag de dosis wordt ingenomen. Controleer bij afleveren of de patiënt de informatie heeft begrepen. Vanuit de producenten zullen patiëntenkaarten met extra informatie beschikbaar worden gesteld.
Heb je vragen over de toepassing, neem dan contact met ons op via apotheekhoudendeafdeling@lhv.nl of 085 – 04 80 000.