Amsterdam: ruimtegebrek en personeelstekort houden elkaar in de greep

Ruimtegebrek, opvolgingsproblemen en personeelstekorten zijn voor Amsterdamse huisartsen nauw verweven, ziet Daphne Tabak, voorzitter van de voormalige Huisartsenkring Amsterdam en Almere en sinds kort praktijkhouder.

‘Nieuwe huisartsen vestigen zich niet in Amsterdam, want ze vinden geen ruimte. Bestaande praktijken kunnen om diezelfde reden niet uitbreiden. Als uitbreiden al kan, doen huisartsen dat niet omdat het moeizaam is extra personeel te vinden.’ Om uit die klem te komen, is volgens haar gezamenlijke inspanning nodig van gemeente en zorgverzekeraar en huisartsen.

Waar loop je tegenaan?

‘In mijn eigen praktijk, die ik per 2021 heb overgenomen, zit ik voor de komende tijd goed. Ik huur drie ruimtes in een gemeentelijk pand waar meer huisartsenpraktijken zijn gevestigd. Een van mijn kamers is nog drie dagen in de week beschikbaar. Dat betekent wel dat de rek heel beperkt is; een aios opleiden lukt momenteel bijvoorbeeld niet. Omdat ik pas praktijkhouder ben, ben ik niet van plan om op korte termijn flink uit te breiden, maar ik voorzie over enkele jaren zeker ruimteproblemen.

Alle huisartsenpraktijken in Amsterdam hebben een patiëntenstop, mede door ruimtegebrek. Mensen uit Amsterdam-West hebben soms een huisarts in Zuidoost én andersom. Ik zou eigenlijk 600 van mijn 2280 patiënten bij collega’s moeten onderbrengen omdat ze niet in mijn wijk wonen, maar dat gaat dus niet.

Nieuwe huisartsen vestigen zich niet in Amsterdam, want ze vinden geen ruimte. Bestaande praktijken kunnen om diezelfde reden niet uitbreiden. Als uitbreiden al kan, doen huisartsen dat niet omdat het moeizaam is extra personeel te vinden. Wonen in Amsterdam is namelijk veel te duur geworden voor veel mensen die in de huisartsenzorg werken.’

Wat heb je tot nu toe ondernomen?

‘We zijn als huisartsen onder meer in gesprek met de gemeente en de zorgverzekeraar. Probleem bij de gemeente is dat het een log instituut is: je bent niet snel bij de juiste persoon. Bovendien is de ruimte die de gemeente tot haar beschikking heeft, beperkt. Het meeste wordt al verhuurd. Wijziging van bestemmingsplannen krijg je niet snel voor elkaar.

De zorgverzekeraar voelt er niet voor om hoge huisvestingskosten te vergoeden, omdat iedere regio nu eenmaal z’n eigen problemen heeft. De zorgverzekeraar vreest dat als ze in de ene regio huisartsen financieel tegemoetkomen, huisartsen in de andere regio dan ook bepaalde voorrechten of compensaties eisen.’

Wat heb je nodig om de huisvestingsprobleem op te lossen en van wie?

‘Als huisartsen, gemeente en zorgverzekeraars moeten we samen optrekken om dit complexe probleem op te lossen. De gemeente kan zich flexibeler opstellen, bijvoorbeeld door bestemmingsplannen wél aan te passen of door prioriteiten te stellen: kies je voor een sportschool of voor huisartsenzorg? Als er grotere ruimtes voor huisartsenzorg beschikbaar komen, kun je bijvoorbeeld entree en wachtruimte delen – daar wordt het meteen efficiënter van.

De zorgverzekeraar zou zeker ook over de brug moeten komen in een dure en krappe regio als Amsterdam. Huisartsen zelf moeten proberen zich nóg flexibeler op te stellen, bijvoorbeeld door tóch deels ’s avonds te gaan werken – al zou ik daar zelf echt tegenop zien. Als huisartsen, gemeente en zorgverzekeraar op alle opties reageren met “kan niet”, dan lossen we het probleem nooit op.’

Hoe kijk je naar de toekomst?

‘Niet rooskleurig. Als er nog meer zorg naar de eerste lijn komt, hebben we per huisarts misschien nog ruimte voor 1600 patiënten. Waar vinden we dan ooit die extra zorgverleners en de panden waar zij in moeten werken?’

Bekijk ook de andere ervaringen over huisvestingsproblemen

• ‘De gemeente verwijst me naar Funda in business’
• ‘Met goede huisvesting is opvolging van een huisartsenpraktijk beter verzekerd’
• ‘Duizenden inwoners zitten zonder huisarts’