Praktijkverhaal Barendrecht: ‘Tekort huisartsenzorg is niet alleen door huisartsen op te lossen’
De gemeente Barendrecht kampt met een capaciteitsprobleem qua huisartsen. Het verhaal van Wouter Meijer, adviseur bij ROS ZorgImpuls, Rotterdam-Rijnmond, over de aanpak van dat probleem.
In Barendrecht zijn in de loop der jaren veel woningen bijgebouwd, maar er hebben zich niet evenredig veel huisartsen gevestigd. Gebrek aan ruimte beperkt de inzet van meer waarnemers en ondersteunend personeel; het vinden van praktijkhouders gaat moeizaam. Een veelkoppig probleem waar op meerdere fronten naar oplossingen wordt gezocht. Hieraan voorafgaand is een capaciteitsanalyse gemaakt welke input geeft voor de gezamenlijke probleemanalyse.
Hoe zorgen we ervoor dat alle regio’s voldoende huisartsen hebben? Wij lobbyen hard bij de landelijke en regionale beleidsmakers en politiek. Er zijn ook dingen die je als huisarts zelf kunt doen. In deze interviewreeks lees je welke stappen jouw collega-huisartsen en hun lokale partners zetten, om maatregelen te treffen in hun regio.
Hoe zit het met het huisartsentekort in jullie regio?
“De laatste decennia zijn in Barendrecht veel nieuwe woningen gebouwd en zijn de populatiekenmerken veranderd. De gemeente Barendrecht kreeg steeds meer signalen van inwoners die zich niet bij een huisarts konden inschrijven en vroeg ZorgImpuls in 2019 dit vraagstuk te onderzoeken.”
Capaciteitsanalyse huisartsenzorg
“Wij hebben een capaciteitsanalyse gemaakt van de huisartsenzorg in de gemeente. Onderdeel hiervan was een vragenlijst onder de 27 huisartsen in Barendrecht, waar de helft van hen op heeft gereageerd. Door de uitkomsten van de enquête te combineren met praktijkdata, demografische gegevens en landelijke ontwikkelingen zijn we tot een analyse gekomen.”
“Enkele interessante uitkomsten waren dat meer dan 90 procent van de huisartsenpraktijken een patiëntenstop had. Bij 70 procent van de praktijken lag het aantal ingeschreven patiënten boven de NZa-normpraktijk van 2.095 patiënten. Daarnaast hadden de huisartsen zorgen over het vinden en financieren van waarnemers en het vinden van praktijkopvolgers. Een deel van de huisartsen zou graag extra praktijkondersteuning willen inzetten, maar gaf aan hierin beperkt te worden door een gebrek aan praktijkruimte.”
Betrokkenen bij elkaar brengen
“De eerste stap is om tot een gezamenlijke probleemanalyse te komen. De tweede stap is op zoek gaan naar mogelijke oplossingsrichtingen. Als ROS hebben wij de betrokkenen bij elkaar gebracht: de LHV-kring en de zorggroep, de twee preferente zorgverzekeraars en de gemeente. De vragen die we bespreken zijn: hoe kunnen we ervoor zorgen dat alle inwoners van de gemeente Barendrecht nu en de toekomst voldoende toegang hebben tot kwalitatief hoogwaardige huisartsenzorg? Kunnen we de huisartsenzorg anders organiseren of meer ondersteunen? Wat kan een zorggroep betekenen? Wat kan de zorgverzekeraar doen? Welke rol heeft de regionale LHV-kring? Waar kan de gemeente bij helpen?”
Gezamenlijke opgave
“Het helpt om het probleem niet enkel te zien als het probleem van de huisartsen, maar als een gezamenlijke opgave. Er is geen ‘quick fix’ waarmee het probleem volledig kan worden oplost. De oplossingen liggen bij de verschillende partijen die ook weer andere partijen nodig hebben om de oplossingen te realiseren. Onze rol als ROS is om de regisseur te zijn van dit samenwerkingsproces en te monitoren of oplossingsrichtingen worden uitgevoerd. ”
Welke uitdagingen zijn jullie tegengekomen?
“Partijen kijken vaak naar elkaar. Ze wachten tot de ander met een oplossing komt. Met als risico dat het vraagstuk niet wordt opgepakt of enkel vanuit het perspectief van de eigen achterban. De oplossing zal juist van verschillende kanten tegelijk moeten komen. Huisartsen willen bijvoorbeeld wel extra praktijkondersteuners aannemen, maar hebben er nu onvoldoende ruimte voor.”
“Over dat huisvestingsprobleem moeten zij met andere partijen in gesprek gaan die daarover kunnen meedenken, zoals de gemeente. De gemeente heeft een taakstelling om te voorzien in betaalbaar maatschappelijk vastgoed. Er zijn overigens veel meer gemeenten waar huisvesting voor zorgverleners een enorm probleem is, bijvoorbeeld ook in Rotterdam. De uitdaging is om een vraagstuk als dit niet verkokerd, maar met een integrale blik te bekijken.”
Hoe zit het met de financiering?
“De inzet vanuit ZorgImpuls wordt gefinancierd door de preferente zorgverzekeraar in de regio. Als regionale ondersteuningsstructuur zien wij bij uitstek in dit vraagstuk onze toegevoegde waarde, vanuit onze opdracht om krachtige eerstelijnszorg in de regio te organiseren. De bekostiging van de oplossingen zelf hangt af van de keuzes die daarin worden gemaakt. Voor een oplossing als digitale huisartsenzorg moet gekeken worden wie daaraan een financiële bijdrage levert. ”
Wat levert jullie aanpak op?
“Deze aanpak heeft een gedeelde probleemanalyse opgeleverd en daarmee een gezamenlijk vertrekpunt. Er is helderheid over het probleem en de verschillende belangen die een rol spelen. Bovendien is duidelijk geworden dat elk van de partijen bereid is om een bijdrage te leveren aan de oplossing. Zo heeft de gemeente intern meer verbinding gelegd tussen de domeinen Zorg en Ruimte en heeft ze mede naar aanleiding hiervan een structureel huisartsenoverleg opgezet. Hier komt ook de samenwerking tussen het sociaal domein en de huisartsenzorg op de agenda te staan, wat kan leiden tot een verminderde druk op huisartsenzorg.”
Tip voor andere regio’s?
“Begin met een feitelijke analyse, ga het niet direct over oplossingen hebben. Wat is er aan de hand, welke partijen zijn betrokken, wat zijn ieders belangen? Het probleem van het huisartsentekort los je niet simpel op door te zeggen: neem een paar extra huisartsen aan. Het probleem kan in verschillende regio’s verschillende oorzaken hebben. Daarom bestaat er geen blauwdruk voor de beste oplossing, maar moet elke regio een eigen oplossing vinden. Dat lukt alleen als het probleem als een gezamenlijke opgave wordt beschouwd en er bereidheid is om samen oplossingsrichtingen te verkennen.”
Advies van de LHV
De oorzaak van het probleem verschilt vaak per regio. Daarom helpt een goede analyse van het probleem en de te betrekken partijen. Landelijk proberen we de randvoorwaarden zo goed mogelijk te regelen. In de regio moeten oplossingen op lokaal en praktijkniveau onderzocht en ondersteund worden. Een goede samenwerking tussen de betrokken huisartsenorganisaties en andere partijen kan hierbij helpen.